ලාබත් නැති බාලත් නැති සිල්ලර පේ‍්‍රමය

සිනාවය කියන්නේ මල්ලියෙ කුමටපොටෝ එකක තියෙනා සුදු ඉරිවලට.
ඒ රත්න ශී‍්‍ර ගේ කවියකින් පද දෙකකි. කවියේ ඉතිරිය මතකයේ නැතත්, එකී කවි දෙපද හදිසියේ සිහිපත් වූයේ ළඟදී කියැවූ කෙටිකතා පොතක් නිසාවෙනි. කෘතියේ නම “සිල්ලර පෙ‍්‍ර්මය” කර්තෘ සමන් වික‍්‍රමාරච්චි .
මේ වනාහී සිල්ලර පේ‍්‍රමය විසින් ඉහත කී කවි දෙපද සිහියට නගන්නට හේතු සෙවීමේ වෑයමකි. රත්න ශී‍්‍ර කියන ආකාරයට සිනාව යනු හිනාවය කියා අප හිතා ඉන්නා දෙයම නොවේ, එය නොවන්නේත් නොවේ. හිනාව නැතිනම් පොටෝ එකට සුදු ඉරි කොයින්ද?
කතා නවයකින් සමන්විත සිල්ලර පේ‍්‍රමය කෘතිය පුරාම මිථ්‍යාව සහ යථාව, පෙනුම සහ හරය අතර පවතින ගැටුම පාඨකයා හමුවේ තබන්නට දැරූ වෙහෙස අපට හමුවෙතත්, එකී තැත වඩාත් ඉස්මතුව නැඟෙන්නේ ‘අඟලෙ මහත්තයා’, ‘සිල්ලර පේ‍්‍රමය’ යන කතා දෙකෙහිදී ය කියා හැඟේ.
අඟලෙ මහත්තයා කානිවල් එකකදී තරුණියකට හමුවන අයෙකි. තරුණිය කියන විස්තර අනුව අඟලේ මහත්තයා ගේ හැටි සුබා මෙසේය.
“හරිම කඩවසම් මුහුණක් ඔහුට තිබුණෙ මුහුණ පුරා වැටී තිබුණ රැවුල කම්මුලට වෙන්න හීනිවට කපල. අකීකරු කෙස් රැලි මැදින් බෙදල තියෙන විදිය මට සිහිපත් කළේ කවුදෝ හින්දි නළුවෙක්, හුරුබුහුටි පුංචි දිග කලිසමක් (දිග අඟල් අටක් ඇති) අත්දිග කමිසයකුයි, ටයි පටියකිනුයි ජේත්තුවෙලා, දෙපයට ඔප දැමූ සපත්තු එහෙම පැළදගෙන සිට ඔහු (නිවේදකයා කියූ පරිදිම), අඟලෙ මහත්තයෙක්ම තමයි.”
තරම (පෙනුම) අඟලක් වුව අඟලේ මහත්තයාගේ කියුම් කෙරුම් ඉතා උස මහතය. ඔහු කියන්නේ දර්ශනික කතාය.
“නෝනාවරුනි, මහත්වරුනි, මං එක දෙයක් විශ්වාස කරනවා. මේ ලෝකය කවුරු හෝ බලසම්පන්න උත්තමයකු ගේ නිර්මාණයක්. ඒ උත්තමයා මාව අඟල් 22 ප‍්‍රමාණයෙන් නිර්මාණය කළ නිසා ඔබ උසවෙලා. මට පෙනෙනවා අර කෙලවරේ ඉන්න නංගී. ඇය උසයි තමයි.
ඒත් ඊට එහා පැත්තෙන් ඉන්න සහෝදරිය එයාට වඩා උසයි නේද? එතකොට නංගී ඔයාට උසයි කියලා ආඩරම්බර වෙන්න දෙයක් නැතුව යනව. මොකද ඔබගේ සහෝදරියට සාපේක්‍ෂව ඔයා මිටියි. “මම මේ විදිහට මිටි විරූප රූපයක් නොවුණනම් ඔබ උස ලස්සන ස්තී‍්‍ර ශරීරයක් වෙන්නේ නැහැ.”
තරුණිය අඟලේ මහත්තයාට ආකර්ශනය වන හේතුව ඔහුගේ දාර්ශනික (දාර්ශනික සේ පෙනෙන) කතා බහ බව පෙනේ. බුදුගුණ අලංකාරයෙන් පවා කරුණු ගෙනෙමින් කෙරෙන අඟලේ මහත්තයා ගේ කතා නිසාවෙන් තරුණිය අභියස ඔහු දැවැන්ත රූපකායක් පරිද්දෙන් නැගී සිටින්නට පටන්ගනී. තරුණිය දිනපතා සැණකෙළියට ගොඩවදින්නේ අඟලේ මහත්තයා ගේ කතා අසන්නටයි. ඔහුගේ රූපකාය නරඹන්නටයි.
“පින්වතුනි, පාපි අපට උන්වහන්සේගේ ධර්මය හැර අන් සරණක් නැහැ. මම ඔබෙන් ඉතසිතින් ඉල්ලා සිටින්නේ පවු කිරීමෙන් වලකින ලෙස. අනේ දෙවියනේ පවු කරල මං වගේ නරුම කාලකණ්ණියෙක් වෙන්න නම් එපා...”
ඒ කතා අසා තරුණියගේ ඇස කඳුළින් පිරේ. ඇය ඔහුට පෙම් බඳින්නට පටන්ගනී. ඇය පමණක් නොව, කානිවල් බිමේ සිටි සියල්ලන්ම ඔහුට වශීවේ. කානිවල් බිමේ ජනපි‍්‍රය ම චරිතය අඟලේ මහත්තයායි. එහෙත් අවසාන දිනයේ අඟලේ මහත්තයා හමුවන්නට තරුණියන් පිරිස යනවිට ඔහු එතැන නැත. ඔවුනට ආසන්නට ලැබෙන්නේ මෙවැනි ආරංචියකි.
“උන් අලි හොරුනෙ. එතන කොටෙක් නැහැ. කොටාව හැදුණෙ තුන්දෙනෙකුගෙන්. ඔළුව කෙනකුගෙ, අත් තව එකෙකුගෙ. වෙන එකෙකුගෙ අත් දෙකෙන් තමයි කකුල් හැදුණෙ. ඔළුව අයිති එකා වරෙන්තු පිට වරෙන්තු තිබිච්ච මිනීහිට මරපු අලි හොරෙක්. හැබැයි ඌ මොළකාරයලු. උදේ පොලීසිය පැනල උන්ටික ඔක්කොම අරං ගියා. නංගිල නොදන්නවට අපිනං ඕක දැනං හිටියා.”
රචකයා කියන මේ සැණකෙළිය කුමක්ද? පාරතොටෙහි යන විටත්, දේශපාලන පිටියේත්, පමණක් නොව, කලා ලොවේ, කාර්යාලවල, පාසලේ, කඩ පොළේ, උසාවියේ, බස්රියේ, දුම්රියේ මෙකී නොකී සියලු තැන්හිදී අපට මේ ආකාරයේ අඟලේ මහත්වරුන්, දැවැන්ත මහත්වරු ආදී නොයෙක් ඇස්බැන්දුම්කාරයන් හමුවේ.
එහෙත් ඔවුන්ගේ පෙනුමෙන් වැසුණු හරය විනිවිද දකින්නට තරමට අපේ ඇස් ශක්ති සම්පන්න නැත. මෙකී මිනිසුන්ගේ යථාවත් පෙනුමත් අතර වෙනස දකින්නට යමක් යම් අයෙක් වෙත්ද, ඔවුන්ද ඒ ගැන ප‍්‍රසිද්ධියේ කියන්නට ඉදිරිපත් නොවෙති. හරියටම ඉහත කතාවේ එන කඩල වෙළෙන්දා මෙනි.
හේතුව යථාව හෙළිදරව් වීමෙන් තමන්ට අවාසියක් වෙතැයි බියකින් මේ දැනුවත් සමාජය පෙළෙන බැවිනි. අඟලේ මහත්තයා පමණක් නොවෙ, සමස්ත සැණකෙළියම ඇස්බැන්දුම් ජාලයකි. කඩල වෙළෙන්දා යනු එකී ඇස්බැන්දුම විකුණා ජීවත්වන අය අතුරින් එකෙකි. ඇස්බැන්දුමක් බව දැන දැනත් එහිම හිරවීම හැර අන් විකල්පයක් ඔහු නොදකී.
තවත් අතකින් ගත්කළ මිනිසාට හෙළිදරව් වුවද රැවටිල්ල කෙළවර වන්නේද නැත. “නිලූ අපි යං අතෙන්ට. එතන තමයි කුරුමිට්ටන්ගේ ලෝකය” අපි කෙල්ලො ටික අත්වැල් බැඳගෙන මෙරිගෝ රවුම දිහාවට පිම්මේ යන්න පටන් ගත්තා.” අඟලේ මහත්වරු දැවැන්ත වූ සමාජයක අන් සියල්ලන් ස්වේච්ඡාවෙන් කුරුමිට්ටන් මීට සාධාරණද? නැද්ද? යන ගැටලුව අප හමුවේ තිබේ.
සිල්ලර පේ‍්‍රමය ද මේ ආකාරයෙන්ම පියවි ස්වරූපය හා පෙනුම අතර දෙබිඩි වත ගැන කතා කරන කතාවකි. බස්රියේ දී හමුවන කාමාශක්ත පේ‍්‍රමවන්තයා තරුණයෙකුත් නොවන, මැදිවයසේත් නොවන, මහතත් නැති, කෙට්ටුත් නැති, රැවුලත් නැති, ඇත්තෙත් නැති, කොණ්ඩයත් නැති, නැත්තෙත් නැති අයෙක් බව මුලින් පෙණුනද, රැයක් එළිවන පමණින් ඔහු බොරු කොණ්ඩයක් ලාගත් මදාවියකු බවට පත්වේ. ඔහුගේ බොරු කොණ්ඩය යට අඟල් අටක් පමණ දිග පිහියකි. රාතී‍්‍ර අන්ධකාරයේ පෙම්බස් දෙඩූ, විවිධ පොරොන්දු පිරිනැමූ පෙම්වතා, උදේ අවදිවන්නේ.
“මේ අඟල් අටම බස්සනවා උඹේ පපු කැනැත්ත ඇතුළට ම,” කියමිනි.
ජීවිතයේත්, සමාජයේත් සියල්ලේත් පවතින දෙබිඩි වත විදාරණය කරන්නට මෙතරම් සමත් කතා ගොන්නක් මෑතකදී පළවූ බවක් අප මතකයේ නැත. යථාර්ථවාදී කතා අගයන්නකුට යම් ආගන්තුක බවක් දැනෙන්නට පුළුවන්කමක් ඇතිද සමන් වික‍්‍රමාරච්චි තම කතා ගොන්න පුරාම කතා කීමේ කලාවේත්, කතා ගෙතීමේ කලාවේත් අලුත් ඉසව්වක් ස්පර්ශ කරන්නට දැරූ වෙහෙස කැපී පෙනේ.
කෙසේ වෙතත් කෙටි කතා බොහොමයකදී රැක ගැනෙන විශ්වාසනීයත්වය නිරුත්සාහී ගුණය ආදී ලක්‍ෂණ, ‘පතිවත’, ‘මං’ වැනි කතාවන්හිදී බිඳ වැටෙන්නට සලස්වා ඇති බව පෙනේ.
බිරියගේ පතිවත පිරික්සන්නට කාර්යාලයෙන් එළිබසින සැමියා, වෙනත් ගැහැනියකගේ පහස සොයා යාම, ඇය එහිදී ඔහුට සලකන ආකාරය (ඒ කෙසේද යන්න මෙහිලා සඳහන් කළ නොහැක.) එකී ලිය තම සැමියා උදෙසා පතිවත සුරකින විකාර රූපී ස්වභාව ආදිය කෙටි කතා කරණයේ තාක්‍ෂණික සාර බවට මෙන්ම විවාහය පතිවත බඹසර රැකීම ආදී සමාජ ගත සංකල්පයන්ගේ විහිළුව හෙළිදරව් කරන්නට රචකයා දක්වන සූර බවට සාක්‍ෂ්‍ය වුව, ඊට වඩා තර්කානුකූල රටාවකින් ඒ කතාව ගොඩනඟන්නට ඉඩ නොතිබුණේ මන්දයි සැකයකි.
අනුර කේ. එදිරිසූරිය